Свята Пятрок уяўляе сабой комплекс абрадавых дзей і праяў з традыцыйнай культуры, якія бытавалі ў вёсках Шыпілавічы, Обчын, Жораўка, Залуг, Рачэнь, Кузьмічы, Баянічы Любанскага раёна, а сёння складаюць аснову адноўленага свята Пятрок у в. Шыпілавічы.
Асноўнымі кампанентамі падрыхтоўкі і святкавання з’яўляюцца:
абрадавыя дзеі свята Пятрок (абраканне, карагоды, замаўленне вагню, кумленне моладзі, грамадская юшка і іншыя);
гасцявы кірмаш на Петрака у вёсцы Шыпілавічы як увасабленне традыцыі гасцявых кірмашоў на Любаншчыне;
святочны праваслаўны малебен ля прыдарожнага крыжа;
практыка вырабу і нашэння традыцыйных беларускіх строяў;
традыцыйныя вясковыя танцавальныя вечарынкі;
народнае музычна-інструментальнае выканальніцтва;
а таксама
культура міжасабовых стасункаў у кантэксце народнага свята;
спалучэнне традыцый народнай і хрысціянскай праваслаўнай культуры;
практыка пераемнасці традыцыйнага спеўнага мастацтва;
практыка пераемнасці танцавальных традыцый;
арганізацыя адпачынку моладзі на аснове традыцыйнай культуры;
уключэнне ў вясковы лад жыцця праз далучэнне да гаспадарчых заняткаў (жніво, касьба, выпечка хлеба і іншыя);
навучанне экалагічнасці народнай культуры;
сучасная клубная практыка арганізацыі народных святаў.
На працягу 16 гадоў (з 2007 г.) практычнага аднаўлення кансультантамі святочных дзей былі непасрэдныя ўдзельнікі даўніх святкаванняў. Яны падцвердзілі лагічннасць сучаснага парадку святкавання.
Свята Пятрок адзначаецца 12 ліпеня, і супадае з днём святых Пятра і Паўла ў праваслаўным хрысціянскім календары. Святы Пётр у народзе з’яўляецца адным з самых шанаваных святых нароўні з архангелам Міхаілам і святым Мікалаем.
Свята Пятрок здаўна з’яўлялася на Любаншчыне асноўным святам летняга каляндарна-абрадавага цыклу, фактычна, замяшчаючы сабой Купалле. Да сённяшняга дня высока шануецца мясцовымі жыхарамі. Пятроўскія святкаванні фіксуюцца толькі ў дадзеным рэгіёне. На свята збіраюцца пераважна жыхары вёскі Шыпілавічы, іх сваякі, госці з іншых вёсак і рэгіёнаў.
Распачынае чараду пятроўскіх абрадаў малебен ля крыжа, які з даўніх часоў быў “прыпісаны” да вёскі. Пасля таго як царква была разбураная ў даваенны час, гэты малебен застаўся асноўнай праявай хрысціянскай традыцыі і значнай падзеяй для мясцовых вернікаў.
Святочны кірмаш, выдатны прыклад традыцый Любанскіх гасцявых кірмашоў, ладзіцца адразу пасля малебна ў спалучэнні з святам вёскі. Свята вёскі існуе ў выглядзе працяглага і насычанага канцэрта ля клуба, на якім выступаюць творчыя калектывы Любанскага раёна і госці свята.
Традыцыя абраканняў на Пятра, з’яўляецца інтымнай, індывідуальнай справай, і таму час яе правядзення не рэгламентуецца. Госці свята могуць далучыцца да сумеснай вандроўкі на бераг старога рэчышча ракі Арэсы, паслухаць расповяд пра мясцовыя тапонімы, былую царкву і здзейсніць абраканне.
Вечарам жанчыны водзяць карагоды з пятроўскімі песнямі па вёсцы, падчас якіх мінакам дастаюцца зычэнні і заклікі далучацца да супольнага святкавання. Пасля сустрэчы ўсіх карагодаў, жанчыны замаўляюць агонь, чытаюць замову на добры ўраджай, а моладзь скача праз вогнішча падчас “кумлення”, праводзіць звычай “спальвання шапак”. На асобным вогнішчы гатуюць супольную юшку па рэцэпце Любові Зезетка. Песні, гульні і танцы пад жывую традыцыйную музыку доўжацца да позняй ночы.
Часта жыхары вёскі раскладаюць вогнішчы ўвечары ля сваіх двароў, каб больш вузкім колам працягнуць свята. Некаторыя сем’і гатуюць юшку, аддаючы даніну павагі мясцовай традыцыі.
Каштоўным падрыхтоўчым этапам да Петрака стаў рэгіянальны фэст традыцыйнай культуры “Пятровіца”, які ўключае ў сябе школу традыцыйнага танца, спеўныя заняткі, сустрэчы з носьбітамі традыцыйнай культуры і шмат іншага.
Традыцыя правядзення свята “Тры Каралі” на Гродзеншчыне – адметнае праяўленне лакальнай каталіцкай каляднай абраднасці. Уяўляе сабой абыход двароў з віншаваннямі гаспадароў, спевам калядных песень “Дзісяй Бэтлеем”, “Сардэчна матка”, “Пуйдзь мы вшыстцы да стаенкі” трыма “Каралямі-калядоўшчыкамі”, на галаве якіх надзеты блішчастыя кароны, на плячах прыгожыя накідкі чырвонага, сіняга, зялёнага колеру з зоркамі. У руках аднаго Караля – калядная зорка. Традыцыя распаўсюджана ў вёсцы Больцішкі Воранаўскага раёна, вёсцы Сцігане, аграгарадку Трабы Іўеўскага раёна, а таксама ў аграгарадку Ваверка, вёсках Паперня, Мейры Лідскага раёна сярод мясцовага насельніцтва і прымеркавана да хрысціянскага свята “Аб’яўленне Пана” па каталіцкім календары ці “Тры Каралі” – па народным, якое адзначаецца 6 студзеня. Тры Каралі – гэта маскіраваныя асобы – мужчыны (па ўспамінах жыхароў аграгарадок Ваверка, вёска Сямейкі Лідскага раёна ў Каралёў прыбіраліся не толькі мужчыны, але і жанчыны) у ролі трох валхвоў ці Каралёў – Каспара, Мельхіёра і Бальтазара, якія, паводле біблейскага сюжэта, ішлі на святло зоркі да месца, дзе нарадзіўся Ісус Хрыстос, каб прынесці яму дары ў выглядзе золата, ладана і міры.
Традыцыйная абыход двароў на завяршэнне каляднага перыяду амаль спыніў сваё жывое бытаванне да канца ХХ ст, але захоўваўся ў памяці многіх жыхароў старэйшага ўзросту і шматлікіх этнаграфічных даследаваннях рэгіёну. Паступова святочная традыцыя была адноўлена спачатку ў Лідскім раёне пры актыўным удзеле работнікаў філіяла “Ваверскі Дом культуры” дзяржаўнай установы культуры “Лідскі раённы цэнтр культуры і народнай творчасці”, крыху пазней вярнулася сталая практыка у в. Сцігане і аг. Трабы Іўеўскага раёна і аг. Больцішкі Воранаўскага раёнаў таксама пры актыўным удзеле мясцовых устаноў культуры. Жыхары вёсак, дзе зноў “ходзяць тры Каралі” рады аднаўленню традыцыі, шчыра вітаюць і частуюць тых, хто прыходзіць да іх са святочнымі вітаннямі, бо ў большасці сем’яў захоўваецца памяць менавіта пра такое свята “трох Каралёў” у іх дзяцінстве.
Пачынаецца абыход вёскі ў другой палове дня, бліжэй да вечара. Тры пераапранутыя мужчыны разам з дзецьмі пачынаюць калядны абыход двароў. Тры Каралі звычайна збіраюцца каля касцёла і ідуць па ўсіх вуліцах вёскі. Заходзячы ў хату, спяваюць велічальныя песні, за што гаспадары частуюць іх салодкім печывам. У 30-я гады ХХ ст Каралям-калядоўшчыкам давалі ў якасці падарункаў ялавічыну, пірагі, гарэлку, гарэхі. Кожны гаспадар чакае прыходу Каралёў як сімвалу Божай міласці і бласлаўлення, дабрабыту, надзеі на перамогу дабра над злом.
Сёння да правядзення абраду актыўна далучаецца моладзь – пераемнікі традыцыі, якія асэнсавана цікавяцца гісторыяй і культурай рэгіёна.
Культура беларускай дуды ўяўляе яскравую з'яву ў жыцці сучаснай Беларусі. Яна ўспадкоўвае гістарычную традыцыю і праяўляецца ў разнастайных формах, ведах і практыках. Яны ўключаюць сам інструмент, яго выраб, выканальніцтва, навучанне, тэрміналогію, народныя звычаі і фальклор. Дуда – духавы музычны інструмент, роднасны ўсходне-еўрапейскім дудам. Беларуская дуда адрозніваецца ад дудаў іншых краін асаблівасцямі канструкцыі; да адметных прыкмет адносяцца таксама музычны рэпертуар для дуды і стыль выканання. У больш раннія часы дуда была ўключана ў найважнейшыя сферы жыцця традыцыйнага грамадства і карысталася вялікай папулярнасцю. Цікавасць да беларускай дуды значна ўзмацнілася ў 1980-я гады. Сёння гэтая традыцыя падтрымліваецца намаганнямі супольнасці і дзяржавы. Выраб дуды ажыццяўляецца майстрамі на аснове шматгадовага досведу. Музыкі ў рэгіёнах практыкуюць розныя формы выканання народных мелодый на дудзе, лічаць сябе носьбітамі і прадаўжальнікамі даўняй традыцыі. Веды і навыкі, звязаныя з культурай дуды, транслююцца праз розныя навучальныя практыкі, выданні навуковых даследаванняў і навучальных дапаможнікаў. Пры гэтым дуда актыўна ўключаецца ў кантэкст сучаснай музычнай культуры, для яе ствараецца арыгінальны рэпертуар, яна выкарыстоўваецца ў такіх напрамках, як рок, джаз і іншых. У сучасным жыцці Беларусі гучанне дуды стала неад'емнай часткай розных культурных мерапрыемстваў, якія праводзяцца як на рэгіянальным узроўні, так і ў маштабах краіны
