Інвентар НКС

   Пошук
Вобласць:       Раён:

  • Мастацкія якасці і назва “падвойныя” або “двухасноўныя” вынікаюць з асаблівасцей тэхнікі выканання. Дыван быццам складаецца з двух асобных тканін, якія спалучаюцца адна з адной па краях і ў месцах узору. Тэхналагічныя асаблівасці падвойнага ткацтва вядомы дзякуючы захаваным вырабам, сыравіне і ткацкаму абсталяванню. Гэта своеасаблівая тэхніка выконваецца на гарызантальным станку, запраўленым у чатыры ніты (два для двухколернай асновы і два для такіх жа кантрастных па колеру ўткоў). Іх ткуць уручную звычайным палатняным перапляценнем ваўняных нітак, для асновы можа выкарыстоўвацца ільняная нітка. Пры дапамозе драўлянага прутка ў месцах узору выцягваюць наверх ніткі асновы ніжняга слою, але другога кантраснага колеру. Такім чынам, пэўны каляровы ўзор верхняй асновы дывана становіцца негатыўным адбіткам на кантрасным яму фоне ніжняй асновы дывана. Ручное выбіранне ўзору дазваляе аўтару кампанаваць узор на кроснах па ўласнаму жаданню. Двухасноўныя дываны выраблялі ткачы рознага кшталту – вясковыя майстры ў хатніх умовах, рамеснікі ў прыватных майстэрнях і арганізаванай вытворчасці. У хатніх умовах і прыватных майстэрнях пераважала ручное ткацтва, у вытворчасці падвойныя дываны маглі выконвацца на жакардавых станках. Тэхніка двухасноўнага ткацтва мела развіццё ў розныя часы ў розных народах свету, распаўсюджанне яна атрымала і сярод майстроў і Беларусі. Найбольш канцэнтравана выраб падвойных дываноў зафіксаваны ў межах Аўгустоў – Гродна – Беласток, але варта разглядаць тэрыторыю больш шырока – да Сувалак і Сейны каля Літоўскай мяжы, да Вянгрува і Вышкова пад Варшавай, да Бела-Падляскі і Брэста
  • Вызначэнне тыпу тканін “гродзенскія дываны” звязана з дзейнасцю Юзафа Ядкоўскага (1928 г., "Стан народных промыслаў у Сакольскім павеце"), які набыў для музея падвоеныя дываны і апісаў – цэнтры, асаблівасці кампазіцыі, арнаменту, каляровых спалучэнняў. Пазней на падставе матэрыялаў яго калекцыі і запісаў “гродзенскія дываны” па мастацкіх якасцях былі вылучаны ў асобны тып двуасноўных тканін. Перавагу Панямонню пры вывучэнні мастацкага ткацтва Ю. Ядкоўскі надаваў, бо сам нарадзіўся і жыў у Гродна. Сабраўшы каштоўны этнаграфічны матэрыял, ён меў падставы вылучыць тканіны, зробленыя двухасноўным спосабам з падвойнай структурай палатна, якія былі распаўсюджаны ў наваколлі, у асобную групу і назваць “гродзенскімі дыванамі”. Рукапісы яго не захаваліся, апублікаваны быў толькі кароткі агляд промыслаў Гродзенскага рэгіёна, але яго напрацоўкамі карысталіся іншыя даследчыкі. Што дакладна можна сцвярджаць па матэрыялах Ядкоўскага – дывановыя вырабы, якія называюць “гродзенскімі дыванамі”, на тэрыторыі Панёманскага краю сапраўды былі з’явай распаўсюджанай. У гродзенскіх дыванах прысутнічае камбінацыі сіняга і карычнева-бурачковага колераў. Часта сустракаецца спалучэнне колераў чырвона-зялёнага або ружова-зялёнага, характэрнага для тэкстыльных вырабаў польскага рэгіёна Пажонды. Каларыстыка ў залежнасці ад рэгіёну характарызуе так званы “польскі стыль”. Рэгіянальная прыналежнасць з’яўляецца больш значным крытэрыем вартасці тканін, чым індывідуальны густ заказчыка або аўтара твора. Тэндэнцыя мастацтва Пажонды захоўвае гэту якасць і ў пазнейшы час. А вось вызначэнне гродзенскіх адметнасцяў колеравых спалучэнняў такой сувязі не дэманструе
  • У дрыбінскіх вёсках лапці насілі з глыбокай даўніны амаль да сярэдзіны XX ст. Амаль у кожнай вёсцы яшчэ ёсць жыхары, якія насілі лапці ў свой час, але тэхналогіяй пляцення ўжо не валодаюць. Захоўваюць гэта старажытнае майстэрства ў вв. Абраімоўка, Жавань, Кароўчына. Пляценне лапцей – традыцыйнае рамяство, якое было распаўсюджана на ўсёй тэрыторыі Дрыбінскага раёна. Сёння лапці страцілі сваё функцыянальнае прызначэнне як абутак. Між тым, інтарэс да іх усё больш узрастае. Лапці – адзін з важнейшых сімвалаў традыцыйнага нацыянальнага побыту, з імі звязана шмат розных павер'яў. Яны шырока выкарыстоўваюцца ў якасці важнага элементу народных абрадаў, сёння набываюць усё большую папулярнасць як сувенір. Уменне плесці лапці перадавалася ад бацькі да сына, знайсці сёння добрага майстра па пляценню лапцей складана, таму задача нашых дзён – адрадзіць майстэрства продкаў, не даць яму загінуць. У в. Кароўчына Дрыбінскага раёна не толькі захоўваецца, адраджаецца, а і набывае далейшае развіццё гэта рамяство. Мясцовыя ўмельцы перадаюць свае сакрэты дзецям, якія ўжо не толькі могуць пабачаць лапці на малюнках і ў музеях, а і робяць іх уласнымі рукамі
“вэсну співаты” “провады зімы” "драць заяц" аб’яўленне пана абрад абрады абраз аброк абыход абыход двароў арнамент, узор аснова бандарнае рамяство бандарства баран баранава батлейка беларуская дуда беларуская саломка белаўзорыстае ткацтва, традыцыя, ручнік берда божая маці бортнік бульбяныя бліны бурдон бэтлейка бярэзінскі раён в. пагост вада валёнкі валянне велікодны карагод, "лука", маркава воўна выдаўбіць човен выразанка выразкі вырэзванне з паперы выстрыганка выцінанка выцінанка-выбіванка вышыўка вялікдзень вянкі вярба вяселле вясельныя гульні, песні, "рагаты" каравай, звычай г.п.мір габелен гаворка ганчарства гліна гліняная свістулька гліняная цацка гуканне вясны гульні гульня гурт даўбёжнае рамяство дзед дзежка дзень абраза маці боскай казанскай дзеці дранікі дрэва дуда дудар дударская музыка дударства дудары дудзелкі дудка-выкрутка душа дываны дыялект дыялог дэмбрава ежа жлоб жніво жораўскі хлеб, "кулітка", бохан, хлеб на сыроватцы жывёла жытні хлеб запусты засуха, дождж, магія, ураджай ігрышча “ката пячы” інсіта, мастацтва прымітыву, наіўнае мастацтва інструменты к+м+б кадрыля кадычак казкавыя сюжэты казкі калода, борць, вулей каляда калядная зорка калядная зорка случчыны, звязда, шчадрэц каляды каляндар камень, паданне, аброк, маладыя, здароўе камяні каравай каравайніцы каравайніцы, дзяжа, мука, печ, “шышкі” карагод карагоды каспер, мельхіёр і балтазар касцёл каталіцтва кваснік кераміка клёцкі конік, шчодры вэчор кросны кросны, перабор, набіванкі, подвязь, штапноўка крыжы крыніца культ камянёў купалаўскі тэатр купалле куст кухня лагойшчына лапці лірыка лодка-аднадрэўка лыка лялька лясное бортніцтва майстар макавей макатка маляванка маляванкі маска масла масленіца масленка музыка мядовы спас найгрыш, капэля. вясельны марш, вальс, намётка народная гульня неглюбка неглюбскі строй павук падвойнае ткацтва пакланенне палессе паломніцтва пальмавая (вербная) нядзеля