Каляндар падзей

16 студзеня 2013 г. ў Міністэрстве культуры РБ адбылося пасяджэнне Беларускай рэспубліканскай навукова-метадычнай рады па пытаннях гісторыка-культурнай спадчыны. Сярод іншага на разгляд Рады было вынесена пытанне пра наданне статусу гісторыка-культурнай каштоўнасці тэхналогіі прыгатавання традыцыйнай стравы "Масляны баран", якая распаўсюджана ў вёсцы Мацюкова Глыбоцкага раёна Віцебскай вобласці.

Самабытная вёска Рог на Беларускім Палессі месціцца каля Чырвонага возера. Гэтыя тэрыторыі вызначаюцца спецыфічнай захаванасцю старажытных праяў каляндарна-песеннай культуры. Адна з іх – навагоднія песенна-віншавальныя абходы – «Шчадрэц».

Абыходны абрад «Шчадрэц» («Шчодрык») праводзіцца на багатую куццю (13 студзеня). Магутным фактарам захавання традыцыі ў часе выступае песенны кампанент рытуальнага абходу, увасоблены ў віншавальных «шчадроўных» песнях для гаспадара і яго сям’і, песнях, суправа­джаючыя рытуальныя скокі «казы». Віншавальныя напевы выконваюцца «шумна», у выгуковай манеры. Для выканальніцкага стылю ўласціва тэмбрава-дынамічная яркасць, элементы гетэрафоннай фактуры.

«Калядныя цары» – віншавальны абыходны абрад, прымеркаваны да «Шчодрага вечара» (13 студзеня). Ён з’яўляецца своеасаблівай прая­вай лакальнай культурнай традыцыі в. Семежава Капыльскага раёна. Абрад змяшчае элементы традыцыйнага калядна-навагодняга карнавалу і народнай драмы «Цар Максіміліян» і сфарміраваўся як своеасаблівае каляднае прадстаўленне, у якім бяруць удзел юнакі і маладыя мужчыны – «цары» і традыцыйныя мясцовыя персанажы «дзед» і «баба».