Юр'е на Дзятлаўшчыне

Згодна традыцыі ў Дзятлаўскім раёне Гродзенскай вобласці святкаваць Юр’я пачынаюць 5 мая. Так адбылося і ў гэтым годзе. Спачатку ўсе жадаючыя ўдзельнічаць у святкаванні ў 13.00 сабраліся каля ўпрыгожанага крыжа ля царквы. Стэльмах Зінаіда Яўгеньеўна, носьбітка мясцовых традыцый, вельмі цікава распявала пра тое, як і якія святы адзначалі ў Ахонава, што спявалі, як танчылі, як весяліліся і жылі.

Пасля спявачкі народнага фальклорнага гурта вёскі Ахонава, які актыўна захоўвае традыцыі сваёй мясцовасці, звярнуліся да Святога Юр’я і заспявалі прымеркаваныя да свята песні.

Потым усе прысутныя накіраваліся да другога крыжа, які знаходзіцца ў  канцы вёскі. 

Мясцовыя жыхары Ахонава выходзілі сустрэць удзельніц шэсця, якія праходзілі па вёсцы са спевамі.

Ля другога крыжа ўдзельніцы абыходу зноў звярнуліся да Юр'я і праспявалі прымеркаваныя да свята песні.

Яшчэ адзін са складнікаў мясцовай Юраўскай традыцыі – “хаджэнне да малодкі”. Так называецца па-мясцоваму віншавальны абыход двароў маладых пар. У гэтым годзе ў Ахонава завіталі толькі да адной маладой жанчыны, якая выйшла нядаўна замуж. Віншавалі маладую са спевамі, пасля чаго малодка кінула ўдзельнікам паяс, які раней разрывалі і зараз паспрабавалі гэта зрабіць, але шчыльна сатканыя ніткі не ўдалося разарваць і прыйшлося парэзаць на кавалачкі, якія раздалі ўсім жадаючым, іх неабходна захоўваць як абярэг. Самую вялікую частку паяса аддалі маладой жанчыне для аховы яе сям’і. Маладая жонка адарыла пачастункамі ўдзельнікаў абыходу.

 

З боку мясцовых спецыялістаў прыкладаюцца намаганні па захаванню Юраўскай традыцыі.  Шмат якія фактары ўплываюць на захаванне праяў народнай культуры. Не толькі памяншэнне колькасці жыхароў у вёсцы, але і змены сучаснага ладу жыцця маюць уплыў на практыку непасрэдна традыцыі: напрыклад, адсутнасць у прыватнай гаспадарцы жыхароў хатніх жывёл (кароў, коней), якія на Юр’е выводзіліся ў поле пасвіцца з пэўнымі дзеяннямі, выказваннямі і іншымі састаўляючымі гэтай дзеі. На сённяшні дзень практычна знік жывёлагадоўчы складнік вясеннягя свята - у гэтым годзе ён дакладна адсутнічаў, нягледзячы на спробы спецыялістаў наладзіць яго практыку.

Паўстае пытанне прадмету аховы як у дакладнай традыцыі, так і ў іншых праявах традацыйнай культуры, якія ў сваёй структуры маюць складнікі, што пры сучасным ладзе жыцця паступова сыходзяць або амаль зніклі. Для вырашэння гэтай сітуацыі неабходна выпрацоўваць пэўныя механізмы ва ўзаемадзенні з усімі ўдзельнікамі працэсу захавання НКН і на практыцы іх рэалізоўваць, аналізаваць атрыманыя вынікі і г.д. Так, працэс даволі непросты, але жыццёва неабходны.

Што і як захоўваць сёння спрабуюць вырашаць спецыялісты на месцах з улікам  кансультацый, меркаванняў і парадаў. Так напрыклад, было вырашана падтрымліваць Юраўскую традыцыю не толькі ў в. Ахонава, але і  ў мясцовасцях, дзе яна зараз практыкуецца, а таксама на падставе этнаграфічнага матэрыялу аднаўляць яе ў іншых вёсках Дзятлаўскага раёна – ужо другі год запар Юр’е праводзяць у аг. Наваельня, спачатку адсвяткаваўшы яго ў Ахонава.

Жадаем поспехаў усім прыхільнікам традыцыйнай культуры, якія прымаюць для сябе яе каштоўнасць і прадпрымаюць усе магчымыя высілкі для яе захавання!