Інвентар НКС

Вобласць: Раён:

Абрады і звычаі свята Пятрок у вёсцы Шыпілавічы Любанскага раёна МІнскай вобласці

Шыфр (у Дзяржаўным спісе): 63АК000142

Дата ўключэння: 08/07/2024

№ пратакола Рады: Пратакол пасяджэння Беларускай рэспубліканскай навукова-метадычнай рады па пытаннях гісторыка-культурнай спадчыны ад 04.07.2024 № 04-01-02/5. Пастанова Міністэрства культуры Рэспублiкi Беларусь ад 08.07.2024 № 106

Шыфр (у Інвентары): НКС-20250701

Звесткі аб адказнасці адносна НКС

Куратар:

ДУ “Мінскі абласны цэнтр народнай творчасці”. Адрас: вул. Гікалы, д. 4, г. Мінск;

Выяўленне элементаў НКС

Назва:

Абрады і звычаі свята Пятрок у вёсцы Шыпілавічы Любанскага раёна МІнскай вобласці

Другая назва элемента НКС (прынятая ў канкрэтнай супольнасці, лакальны варыянт):

Пятрок, Пятро, Пятроў дзень, Пятровіца, дзень Святых Пятра і Паўла

Адпаведная(ыя) супольнасць(і), група(ы) альбо індывідуум(мы):

Жыхары вёскі Шыпілавічы і суседніх вёсак Жораўка, Обчын, Рачэнь, Рэдкавічы, Арлёва, а таксама госці і ўдзельнікі традыцыйнага штогадовага гасцявога кірмашу на “Пятроў дзень” у Шыпілавічах, шматлікія ўдзельнікі рэгіянальнага фестывалю традыцыйнай культуры “Пятровіца”

Арэол распаўсюджвання:

Кароткае апісанне элемента:

Свята Пятрок уяўляе сабой комплекс абрадавых дзей і праяў з традыцыйнай культуры, якія бытавалі ў вёсках Шыпілавічы, Обчын, Жораўка, Залуг, Рачэнь, Кузьмічы, Баянічы Любанскага раёна, а сёння складаюць аснову адноўленага свята Пятрок у в. Шыпілавічы.
Асноўнымі кампанентамі падрыхтоўкі і святкавання з’яўляюцца:
    абрадавыя дзеі свята Пятрок (абраканне, карагоды, замаўленне вагню, кумленне моладзі, грамадская юшка і іншыя);
    гасцявы кірмаш на Петрака у вёсцы Шыпілавічы як увасабленне традыцыі гасцявых кірмашоў на Любаншчыне;
    святочны праваслаўны малебен ля прыдарожнага крыжа;
    практыка вырабу і нашэння традыцыйных беларускіх строяў;
    традыцыйныя вясковыя танцавальныя вечарынкі;
    народнае музычна-інструментальнае выканальніцтва;
    а таксама
    культура міжасабовых стасункаў у кантэксце народнага свята;
    спалучэнне традыцый народнай і хрысціянскай праваслаўнай культуры;
    практыка пераемнасці традыцыйнага спеўнага мастацтва;
    практыка пераемнасці танцавальных традыцый;
    арганізацыя адпачынку  моладзі на аснове традыцыйнай культуры;
    уключэнне ў вясковы лад жыцця праз далучэнне да гаспадарчых заняткаў (жніво, касьба, выпечка хлеба і іншыя);
    навучанне экалагічнасці народнай культуры;
    сучасная клубная практыка арганізацыі народных святаў.
На працягу 16 гадоў (з 2007 г.) практычнага аднаўлення кансультантамі святочных дзей былі непасрэдныя ўдзельнікі даўніх святкаванняў. Яны падцвердзілі лагічннасць сучаснага парадку святкавання.
Свята Пятрок адзначаецца  12 ліпеня, і супадае з днём святых Пятра і Паўла ў праваслаўным хрысціянскім календары. Святы Пётр у народзе з’яўляецца адным з самых шанаваных святых нароўні з архангелам Міхаілам і святым Мікалаем.
Свята Пятрок здаўна з’яўлялася на Любаншчыне асноўным святам летняга каляндарна-абрадавага цыклу, фактычна, замяшчаючы сабой Купалле. Да сённяшняга дня высока шануецца мясцовымі жыхарамі. Пятроўскія святкаванні фіксуюцца толькі ў дадзеным рэгіёне. На свята збіраюцца пераважна жыхары вёскі Шыпілавічы, іх сваякі, госці з іншых вёсак і рэгіёнаў.
Распачынае чараду пятроўскіх абрадаў малебен ля крыжа, які з даўніх часоў быў “прыпісаны” да вёскі. Пасля таго як царква была разбураная ў даваенны час, гэты малебен застаўся асноўнай праявай хрысціянскай традыцыі і значнай падзеяй для мясцовых вернікаў.
Святочны кірмаш, выдатны прыклад традыцый Любанскіх гасцявых кірмашоў, ладзіцца адразу пасля малебна ў спалучэнні з святам вёскі. Свята вёскі існуе ў выглядзе працяглага і насычанага канцэрта ля клуба, на якім выступаюць творчыя калектывы Любанскага раёна і госці свята.
Традыцыя абраканняў на Пятра, з’яўляецца інтымнай, індывідуальнай справай, і таму час яе правядзення не рэгламентуецца. Госці свята могуць далучыцца да сумеснай вандроўкі на бераг старога рэчышча ракі Арэсы, паслухаць расповяд пра мясцовыя тапонімы, былую царкву і здзейсніць абраканне.
Вечарам жанчыны водзяць карагоды з пятроўскімі песнямі па вёсцы, падчас якіх мінакам дастаюцца зычэнні і заклікі далучацца да супольнага святкавання.  Пасля сустрэчы ўсіх карагодаў, жанчыны замаўляюць агонь, чытаюць замову на добры ўраджай, а моладзь скача праз вогнішча падчас “кумлення”, праводзіць звычай “спальвання шапак”. На асобным вогнішчы гатуюць супольную юшку па рэцэпце Любові Зезетка. Песні, гульні і танцы пад жывую традыцыйную музыку доўжацца да позняй ночы.
Часта  жыхары вёскі раскладаюць вогнішчы ўвечары ля сваіх двароў, каб больш вузкім колам  працягнуць свята. Некаторыя сем’і гатуюць юшку, аддаючы даніну павагі мясцовай традыцыі.
Каштоўным падрыхтоўчым этапам да Петрака стаў рэгіянальны фэст традыцыйнай культуры “Пятровіца”, які ўключае ў сябе школу традыцыйнага танца, спеўныя заняткі, сустрэчы з носьбітамі традыцыйнай культуры і шмат іншага.

Ідэнтыфікацыя і апісанне элемента

Катэгорыя элемента:

Традыцыйныя цырымоніі » Святы

Веды і навыкі, якія могуць быць карыснымі і цікавымі сучасным спажыўцам:

На сёння свята Пятрок як і “Пятровіца” - адметная рыса Любаншчыны і арэал бытавання абмежаваны адной вёскай, а менавіта в. Шыпілавічы. Канцэнтрацыя пятроўскіх звычаяў і традыцый і практык сталася тут самай высокай. Бадай нідзе на Беларусі няма месца, дзе б свята Пятрок адзначалася больш шырока ці больш поўна. Асаблівую гарманічнасць святу надае спалучэнне колераў традыцыйных народных строяў і прыродных колераў сярэдзіны лета. Гэта колеры натуральнай льняной тканіны, чырвонай вышыўкі, спелага жытнёвага поля і ўсё яшчэ зялёнага лісця дрэў. Для мясцовага насельніцтва і сталых удзельнікаў свята гэтая падзея з’яўляецца безумоўнай каштоўнасцю. Прысутнічаюць адметныя непаўторныя элементы святкавання, характэрныя только для гэтай падзеі

Актуальныя cацыяльныя і культурныя функцыі:

Традыцыі святкавання Петрака мае выразную лакальную спецыфіку і з’яўляецца часткай традыцыйнай культуры вёскі Шыпілавічы, таму можа стаць спецыфічным культурным брэндам Любаншчыны. Захаванне традыцый святкавання Петрака садзейнічае ўмацаванню ідэнтычнасці мясцовага насельніцтва і вылучае культуру Любаншчыны сярод культур іншых рэгіёнаў краіны. Дадзены элемент нематэрыяльнай спадчыны мае дакладную прывязку да даты 12 ліпеня і таму мае ўтылітарную функцыю і большую каштоўнасць адносна святаў з нефіксаванай датай. Традыцыі святкавання ўяўляюць сабой цікавы сімбіёз дахрысціянскіх і хрысціянскіх практык, што толькі павялічвае каштоўнасць і самабытнасць святкавання і прыцягвае ўвагу аматараў беларускай культуры і фальклора

Арганізацыі (няўрадавыя, грамадскія, дзяржаўныя), якія спрыяюць практыцы перадачы элемента:

Аддзел ідэалагічнай работы, культуры і па справах моладзі Любанскага райвыканкама аказвае падтрымку ў правядзенні свята Пятрок у вёсцы Шыпілавічы. Сіламі аддзела культуры ладзіцца канцэрт, на які запрашаюць мастацкія гурты з Любанскага і суседніх раёнаў, арганізуецца гасцявы кірмаш. Ён садзейнічаў аднаўленню свята Пятрок ў межах “Праграмы аднаўлення кірмашовых традыцый Любаншчыны” і “Праграмы рэгіянальных святаў”. Дзяржаўная ўстанова культуры "Любанскі раённы цэнтр культуры" (РЦК) штогод робіць вялікі ўнёсак у захаванне традыцыі святкавання Петрака. Супрацоўнікамі РЦК праведзена глыбокае даследванне традыцыі, паволе гістарычных звестак адноўлены ход святкавання. Жораўскі дом народных традыцый і Обчынскі дом народнай творчасці прыймаюць актыўны ўдзел у захаванні традыцый Петрака, арганізуючы сталыя жаночыя карагоды па вёсцы падчас свята і праводзячы рытуалы. Варта адзначыць і тое, што Сароцкі сельскі савет ужо шмат год прымяркоўвае свята вёскі Шыпілавічы да Петрака, што безумоўна спрыяе прыцягненню ўвагі да святкавання і з’яўляецца важнай культурнай падзеяй у жыцці вяскоўцаў і жыхароў суседніх вёсак.

Паходжанне элемента:

Большасць абрадавых дзей свята Пятрок адноўленая паводле ўспамінаў жыхароў вёсак Любанскага раёна. Але паколькі гэта звесткі ад розных людзей, і ніводны інфарматар не расказаў паслядоўнасці дзей, то сучасны парадак абрадаў, рытуалаў і практык складзены Сяргеем Выскваркам на аснове вопыту ўзнаўлення традыцыйных святаў Любаншчыны і не выклікае пярэчанняў у носьбітаў. Час узнікнення карагодаў і іншых рытуалах Петрака хаваецца ў старажытных часах, а паводле інфарматараў з Любаншчыны існаваў ужо ў пачатку ХІХ ст. у вёсках Шыпілавічы, Кузьмічы, Обчын, Рачэнь, Баянічы, Новыя Юрковічы, Малыя Гарадзяцічы, Залуг. Таксама выпадае гаварыць пра прыпыненне традыцыі святкавання Петрака ў форме, апісанай носьбітамі. Ад гэтай часткі свята засталося само ўсведамленне значнасці даты ў сельскагаспадарчым календары і вогнішчы, якія моладзь паліла ў гэтую ноч ля ўласных двароў, зрэшты як і ў некаторыя іншыя даты. Таксама пакуль невядомы год прызначэння святочных малебнаў у вёсцы Шыпілавічы. Іх адпраўленне таксама было спыненае і адноўленая ў 2011 годзе. Асноўная сацыяльная функцыя святкаванне Петрака, якая дайшла да нашых дзён, – гэта падтрыманне роднасных сувязяў і напаўненне культурнага жыцця на вёсцы. Гэта адбылося дзякуючы захаванасці кірмашовага кампанента свята Пятрок у вёсцы Шыпілавічы. Агулам, у 2000я гады традыцыя кірмашоў прысутнічала на Любаншчыне шырока. Калі ж казаць пра звесткі ў даследчыцкай і мастацкай літаратуры, то зафіксавана даволі шмат фрагментарных сведчанняў пра свята Пятрок на тэрыторыі Беларусі. Гэтыя звесткі сталі дадатковым абгрунтаваннем для ўпарадкавання святочных дзей і агулам для разумення свята Пятрок у вёсцы Шыпілавічы у кантэксце беларускай традыцыйнай культуры. Вось такое апісанне традыцыі гасцявых кірмашоў знаходзім у “Казках і апавяданнях беларусаў Слуцкага павета” А.К. Сержпутоўскага, запісанае на Случчыне ў 1910 годзе:“Хвэст спраўляюць і маюць свой асабісты ў кождуй хаце самой маленькай вёсцы, дзе Юр’я, дзе Мікалая або Ганны, дзе дзісятухі, Параскімкі ці якога-небудзь іншага святка. У кождуй вёсцы дзе-небудь на канцы вуліцы ці на узгорачку пад каржакаватымі дзераўлякамі з гняздом бацяна ставяць каплічку або цэркаўку, а то проста высок дзераўляны крыж. Там дзе-небудзь на дзераве ці на слупе вешаюць маленькі звон. На хвэст яшчэ зрана пачынаюць званіць. Потым прыязджае поп з дзякам служыць там малебство, а калі папа няма, то старыя мужчыны збіраюцца і самі моляцца, як умеюць. После малебства пачынаецца святкаванне, госці, песні, скокі, дужанкі ці розныя гутаркі, як звыкло ў хвэст. У гэты дзень п’юць усе — старыя і малыя, мужчыны і жанкі, п’юць дзень, ноч, а то і на заўтра увесь дзень. На хвэст збіраюцца людзі з суседніх вёсак: сябры, родныя, знаёмыя, а то і проста тыя, хто хочэ добрэ выпіць. Моладзь прыходзіць людзей паглядзець і сябе паказаць да паскакаць на йгрышчы ці пашуткаваць да пажартаваць з дзяўчатамі”. Час з’яўлення дахрысціянскіх традыцыі святкавання Петрака дакладна невядомы. У энцыклапедыі міфалогіі беларусаў, са спасылкай на “Жыцця адвечны лад” У. Васілевіча, Пятрок зарэгістраваны як свята народнага календара ў гонар святых апосталаў Пятра і Паўла, 12 ліпеня н.ст., якія ўяўляюцца памочнікамі сялян у розных земляробчых справах летняга перыяду (пакосе, жніве, нарыхтоўцы венікаў, выпасе быдла). Да пачатку Другой сусветнай вайны, пакуль не была разбураная царква, ў в. Шыпілавічы былі прызначаныя і праводзіліся малебны менавіта на свята “ Пятрок”. Паводле энцыклапедыі “Традыцыйная мастацкая культура Беларусаў” па ўсёй тэрыторыі Беларусі гэтае свята вядома і мае наступныя агульныя рысы: святкаванне на вольным паветры, забарона любой гаспадарчай працы на Пятра, адзначэнне завяршэння “Пятровіцы”, пятроўскага посту, прыезд гасцей і сваяўкоў здалёк, азначэнне ў спевах і прымаўках касьбы і жніва, як дамінуючых гаспадарчых прац у гэты час. “Пятровіца” – гэта час касавіцы, калі традыцыйна мужчыны былі заняты касьбою. А вось пасля свята Пятрок пачынаўся час жніва, і таму Пятровіца для дзяўчат была ці не апошняя магчымасць пагуляць перад жнівом. “ Жыта жнуць і кажуць: О, на Пятра, хлеба прапякла” - такое азначэнне запісанае Сяргеем Выскваркам ад Марыі Слівец, 1925г.н., в. Малыя Гарадзяцічы Любанскага раёна. У кнізе У. Сысова “З крыніц спрадвечных” выказана меркаванне, што ў язычніцкія часы да гэтага дня дапасоўваліся старажытныя земляробчыя абрады, у якіх звярталіся да Духаў і Багоў з маленнямі аб паспяховым росце збажыны, лёну, бульбы, і ўсялякім спрыянні ў гаспадарчых працах. Такою думку аўтар выказвае на падставе характару земляробчых прац, песенных матываў, прыкмет і павер’яў. Таксама аўтар звяртае ўвагу на той факт, што пятроўскія песні спяваюцца на адзін матыў з купальскімі і складаюць з імі адзіную жанравую разнавіднасць. “Перад Пятром пятым днём…” шматлікае ўзгадванне ў купальскіх і пятроўскіх песнях аднаго і таго ж перыяду, які ў салярным цыкле супадае з перыядам летняга сонцастаяння, дадаткова сведчыць пра старажытную роднаснасць святаў Купалля і Пятра. Таму том БНТ “Купальскія і пятроўскія песні” змяшчае гэтыя песні разам. Слушнай падаецца думка У. Сысова: “Відаць раздваенне язычніцкага купальскага святкавання на два святы адбылося цягам апошняга тысячагоддзя пры актыўным удзеле хрысціянства”. З той жа кнігі У. Сысова:“Па звестках этнографаў і фалькларыстаў мінулага і нашага стагоддзя ў асобных раёнах Цэнтральнай, Паўднёвай і Усходняй Беларусі на Пятра моладзь “кумілася”. Нас асабліва цікавіць той факт, што, кумленне з хлопцамі рабілася ў лесе, дзе раскладвалася вогнішча, частаваліся блінамі, яешняй, гарэлкай. На такіх рытуалах маглі прысутнічаць і жанчыны, але калі б там пажадаў з’явіцца мужчына, то жанчыны зрывалі з яго галавы шапку і кідалі ў вагонь”. Варта адзначыць Купалле не святкавалася шырока на Любаншчыне, і выглядае так, што Пятрок, разам з Русаллем, былі заключнымі святамі летняга цыклу на гэтай тэрыторыі. Песня “Пятрова ночка маленька” і выраз “это спявалі на Пятровіцу” запісаныя Галінай Барташэвіч у 1975 годзе ў пас. Залуг ад Аўдоцці Кандратаўны Ляўчэні, 1902 г.н, дала штуршок да пошуку інфармацыі аб абраднасці адрознай ад Купалля. І ў выніку дазволіла сфармуляваць асобную традыцыю святкавання Петрака. Звесткі, што ляглі ў аснову існуючых сёння традыцый, збіраліся па ўсім Любанскім раёне Сяргеем Выскваркам. Важныя сведчанні сабраныя ў кнізе А. Ляшкевіч “Традыцыйны каляндар”: “казалі “дзеўка хітра да Пятра, маючы на ўвазе, што імкнецца спадабацца хлопцам, бо ў гэты дзень гулялі вяселлі, а наступны перыяд, калі засылалі сватоў, наступаў толькі ўвосень, пасля збору ўраджаю. Шлюбныя матывы пятроўскіх песень у нейкай ступені могуць быць абумоўлены Пятроўскім пастом (Пятровіцай), што цягнуўся ад нядзелі пасля Тройцы да Пятрова дня і накладаў на паводзіны моладзі некаторыя абмежаванні. Напрыклад, у песні з Любанскага раёна: Цяжка да важка Пятра ждаць, Ды на дзевак паглядаць. Цягнецца хлопцам Пятровіца, гардовіца.” Таксама А.І. Ляшкевіч ў сваёй кнізе “Традыцыйны каляндар” апісвае абрад у в. Шыпілавічы, які бачыла сама ў 2018-ым і папярэдніх гадах. І гэта бадай самае поўнае апісанне сучаснага стану, якое зафіксавана ў літаратуры:“Святкаванне Петрака адноўлена ў Шыпілавічах Любанскага раёна па расповедах старэйшых жыхароў. Праходзіць малебен ля прыдарожнага крыжа, абраканне ля крыжа на гары, карагоды па вуліцах. Кульмінацыяй свята становіцца распальванне абрадавага вогнішча, скокі праз яго – кумленне хлопцаў і дзяўчат, – а таксама спальванне папяровых шапак, якія дзяўчаты зрываюць у хлопцаў. Раней палілі сапраўдныя шапкі, таму хлопцы адмыслова надзявалі на свята старыя галаўныя ўборы”

Стан бытавання:

менш распаўсюджаны

Апісанне залежнасці элемента ад традыцыйнага культурнага ландшафта, у якім існуе элемент:

Свята Пятрок бытуе ў натуральным вясковым асяроддзі. У жыхароў в. Шыпілавічы, в. Жораўка, в.Ляхаўка захавалася шчыльная сувязь з сезоннымі зменамі прыроды праз захаваны сельскагаспадарчы ўклад жыцця. Таму сярэдзіна лета, пачатак жніва, які апяваецца ў пятроўскіх песнях, захоўваюць жывое значэнне ў жыцці вяскоўцаў. Рака Арэса, якая да меліярацыі маляўніча агінала вёску, разлівалася на шырокіх папалавах і сёння ўспрымаецца як важны крытэр нармальных умоў жыцця людзей. Нягледзячы на тое, што значна спрамленая рака цяпер праходзіць далей ад вёскі, а старое рэчышча і берагі толькі ўзгадваюцца паміж вёскай і лесам. Вядомы этнограф Павал Шпілеўскі нарадзіўся ў в. Шыпілавічы ў 1823 годзе ў сям’і святара. Яго бацька служыў у той самай царкве на беразе ракі Арэсы, фота якой нядаўна знойдзенае ў архівах Скарынаўскай бібліятэкі ў Лондане, і пра разбурэнне якой памятаюць яшчэ сучасныя жыхары вёскі Шыпілавічы. Беларускі этнограф, фалькларыст, тэатральны крытык, публіцыст, пісьменнік і перакладчык, кандыдат багаслоўя ў «Падарожжах па Палессі і Беларускім краі» згадвае мясцовую сялянку Агату Касьмінаву, ад якой у дзяцінстве пачуў шмат казак, песень і аповядаў. Сельскі Дом культуры і парк каля яго маюць важнае значэнне ў якасці асноўнай лакацыі для кірмаша і святочнага канцэрта. Гэта на сёння адзінае грамадскае месца ў вёсцы. Больш за тое, будынак клуба з’яўляецца архітэктурным помнікам… На жаль, СДК быў зачынены ў 2021 годзе, на сённяшні дзень будынак належыць СВК “Юрковіцкі” і не выкарыстоўваецца па прызначэнні, хоць і знаходзіцца ў добрым стане. Для традыцый святкавання важнае значэнне мае здаровы прыродны ландшафт, без прамысловай і гарадской забудовы. А прыватныя традыцыі святкавання завязаныя на наступныя знакавыя кропкі: прыдарожны крыж, крыж на гары ля в. Шыпілавічы і дуб, якія мае статус помніка прыроды “Эталон віда” з 2019 года. Захаванне здаровага ландшафту і знакавых кропак будзе спрыяць і захаванню элементаў уключаных у Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцяў РБ па Любанскаму раёну.  Мясцовы песенны стыль выканання традыцыйных абрадавых і пазаабрадавых песень аўтэнтычнымі фальклорнымі гуртамі "Журавушка", "Глыбокія крыніцы", "Павалякі" (вв. Ямінск, Закальное, Обчын, Любанскі р-н, Мінская вобл.) 2008  Тэхналогія і традыцыі выпякання хатняга хлеба ў вёсках Жораўка і Кузьмічы, Любанскага раёна, Мінскай вобласці. 2020 год  «Беларускае мастацтва выцінанкі. Любанскі раён. Мінская вобласць» 2021  “Традыцыі і тэхналогія прыгатавання дранікаў і бульбяных бліноў у Любанскім раёне, Мінскай вобласці” 2022.

Мова альбо дыялекты, якія выкарыстоўваюцца:

Слуцка-мазырская група цэнтральна-беларускіх гаворак. Адметнасцю карэнных жыхароў вёскі Шыпілавічы з’яўляецца частае выкарыстанне выклічніка “во-о-ой” з адметным падаўжэннем галоснага. Гэты выклічнік выкарыстоўваецца для перадачы наступных эмоцый:  здзіўленне, рэакцыя на навіну ( пр.: Во-о-ой, і што гэта за новы чалавек прыехаў?);  нязгода, дакор ( пр.: Во-о-ой, нашто ты гэта ёй сказаў? Ня трэ было.).  у любой сітуацыі, дзе не зразумела як рэагаваць альбо незразумелы сэнс пытання ( пр.: – Я табе прапаную такую замену: твае зімовыя шыны аддамо яму, а гэтыя будуць табе. – Во-о-ой.). Наступныя ж моўныя адметнасці хоць фіксуюцца шырэй, чым вёска Шыпілавічы, але вызначаюць непаўторнасць гучання мясцовай гаворкі Любаншчыны:  выклічнік “воле-ле” для выражэння здзіўлення, захаплення (пр.: Во-ле-ле, як там у іх добра.);  канчатак -са, замест літаратурнага -ся ў дзеясловах, так званае саканне: (пр.: Яны калі сабраліса, то і нагаманіліса, і наеліса, і наспяваліса.);  канчаткі -ом замест -ым назоўнікаў у форме адзіночнага ліку меснага склону: (пр.: Ён жыве ў Закальном, а сястра – у Наўгальном.);  цвёрдыя зычныя гукі перад галоснымі -я-, -е-, -ё-: (пр.: п’яты, п’ятры, п’ер’е, леб’ёдушка).

Матэрыяльныя аб’екты, якія звязаны з практыкай элемента:

Да матэрыяльных аб’ектаў, звязаных з практыкай элемента можна аднесці:  вянок з зёлак;  стужка, рушнік аброчны;  святочныя народныя строі;  вогнішча;  соль;  юшка;  шапка мужчынская;  крыж прыдарожны ахоўны;  крыж на месцы царквы ( згодна фота царквы У. Ластоўскага (Скарынаўскай бібліятэкі, г.Лондан));  будынак сельскага дома культуры, 1953 года будовы;  дуб ля “рэдкаўскага леса” , які мае статус помніка прыроды “Эталон віду”;  расліна“гардовіца”, якая шмат узгадваецца ў пятроўскіх песнях і служыць сімвалам свята)  сярпы, косы і мянтачка

Іншыя нематэрыяльныя элементы, звязаныя з практыкай элемента:

 комплекс побытавых танцаў і іх варыянтаў з Любанскага раёна;  адноўлены строй Любанскага раёна ў двух варыянтах (вясковы і местачковы);  традыцыйная танцавальная музыка ў рэпрэзентацыі аўтэнтаў-музыкантаў В. Семашкевіча і М. Юніцкага;  пятроўскія спевы як асобны спіс (не ў перамежку з купальскімі);  традыцыйныя спосабы баўлення часу і моладзевыя гульні  абрады і звычаі, вопыт працы (касьба, жніво);  бяседная традыцыя застольных спеваў;  спосабы выкарыстання печы і пячэнне хлеба;  традыцыйная выцінанка на паперы і тканіне;  выразаныя рушнікі;  акцыя “Баяніцкія шпалеры” як прыклад рэканструкцыі паваенных спосабаў упрыгажэння жытла.

Мадэлі перадачы элемента ў супольнасці:

Мадэлі пераемнасці абрадаў і звычаяў, могуць быць розныя ў рознымі ў залежнасці ад ахопу ўдзельнікаў. Вылучым наступныя мадэлі:  Вусная, апавядальная. Прыватным чынам сярод жыхароў вёсак Шыпілавічы і Жораўка перадаюцца звесткі пра свята Пятрок, яго сэнс і ход падзей. Варта адзначыць, што за гады існавання свята Пятрок і фэста “Пятровіца” такая вусная і прыватная, “ад чалавека-да - чалавека” мадэль перадачы інфармацыі і вопыту ўдзелу дазволіла зрабіць свята вядомым на ўсёй тэрыторыі Любанскага раёна.  Практычная. Вопыт правядзення свят і традыцый ёсць прыкладам мадэлі пераймання. Носьбіты традыцыі, арганізатары і ўдзельнікі розных абрадаў і звычаяў падчас падрыхтоўкі ў правядзення свята Пятрок і фэста “Пятровіца” з’яўляюцца эфектыўнымі ролевымі мадэлямі для пераемнасці і маштабіравання.  Узроставая. Паколькі розныя ўзросты супольна робяць адну справу, але маюць адрозненні ў ролях, гэта спрыяе разуменню логікі і сэнсу дзей, а таксама дазваляе бачыць абрады і звычаі свята Пятрок комплексна.  Адмысловая. Кароткія, інфарматыўныя і сканцэнтраваныя ў часе заняткі з майстрамі (спевы, танцы, музыка), накіраваныя на падрыхтоўку свядомага і актыўнага ўдзельніка свята. Паспяховымі прыкладамі такой мадэлі можна назваць: аднаўленне мясцовых варыянтаў танца яблычка, новы танец “Матлёт у чацвёрках”, пашырэнне вядомасці рэгіянальных варыянтаў танцаў субота, даваенны падыспан”, шаміля і іншых. Песенная спадчына гуртоў “Павалякі” (в. Обчын), “Журавушка” (в. Ямінск), “Глыбокія крыніцы” ( в. Закальное) займела больш шырокае кола аматараў і пераемнікаў. Пятроўскія спевы пачалі ўспрымацца як самастойны набор песень для гэтага свята, а не только як варыяцыя купальскіх.  Рамесніцкая. Нагледжанасць, магчымасць самастойна паўтарыць некую практыку (напрыклад, пячэнне хлеба, выцінанка, навіванне наміткі, лапці) пад кіраўніцтвам і з дапамогай носьбіта - непасрэдная і найбольш эфектыўная мадэль пераймання ведаў і навыкаў.  Даследчыцкая. Шматгадовыя даследаванні і фіксацыя здабыткаў мясцовай традыцыйнай культуры, якую праводзіць Любанскі РЦК з’яўляецца неацэнным скарбам, які дазваляе пашыраць веды і ствараць новыя прэцэдэнты для пераймання традыцыйнай культуры на тэрыторыі Беларусі і за яе межамі.  Інфарматыўная. Асвячэнне падзей свята Пятрок і фэста “Пятровіца” ў СМІ, фотафіксацыя падзей і эстэтычнага афармлення, спрыяе росту пазнавальнасці свята і далучэнні большай колькасці ўдзельнікаў, а таксама служыць крыніцай натхнення для працы з абектамі нематэрыяльнай і матэрыяльнай культуры ў іншых лакацыях.  Адукацыйная. Уключэнне інфармацыі пра здабыткі рэгіянальнай традыцыйнай культуры ў праграмы школьнага навучання дазволіць захаваць веды і практыкі свята Пятрок у свядомасці новых пакаленняў.

Пагрозы для існавання і перадачы элемента:

Рэгіянальны фестываль традыцыйнай культуры "Пятровіца" з'яўляецца важнай падзеяй для захавання і перадачы нематэрыяльнай культурнай спадчыны Беларусі. Аднак існуюць пэўныя пагрозы для яго існавання і захавання, а менавіта:  Страта традыцый і ведаў. З цягам часу, пэўныя традыцыі і веды могуць быць страчаны, паколькі яны не перадаюцца ў наступныя пакаленні. Некаторыя з гэтых традыцый могуць быць цяжкімі для перадачы і патрабуюць спецыяльных ведаў і навыкаў.  Уплыў глабалізацыі. Панаванне масмаркету можа прывесці да страты традыцый і замены іх сусветнай культурай. Гэта можа стаць пагрозай для перадачы і захавання нематэрыяльнай культурнай спадчыны.  Урбанізацыя. Памяншэнне насельніцтва вёсак вядзе да змяншэння асэнсаванай патрэбы ў традыцыйных святах і да разбурэння сувязяў унутры вясковай грамады. Таму традыцыя святкавання каляндарна-абрадавых святаў выходзіць з сучаснага побыту і пераходзіць на афіцыйна-прэзентацыйны ўзровень.  Абмежаваны доступ да рэсурсаў. Недахоп у першую чаргу фінансавання і інфармацыйнай падтрымкі, можа прывесці да таго, што арганізатары свята Пятрок і рэгіянальнага фестывалю традыцыйнай культуры "Пятровіца" будуць абмежаваныя ў сваіх магчымасцях для прасоўвання і захавання культурнай спадчыны.  Змяненне грамадскіх і эканамічных умоў можа прывесці да страты цікавасці да традыцыйных культурных практык і традыцый. Недастатковае развіццё агратурызма ў раёне, фактычная адсутнасць агратурыстычных гаспадарак, якія б хацелі і маглі выкарыстоўваць традыцыі святкавання ў сваёй дзейнасці мала спрыяе развіццю традыцыі святкавання Петрака.